Tantallon Castle

  • Status: - **** - Zamek pod opieką Historic Scotland
  • Typ: Zamek z dziedzińcem zamkniętym (Stone castle of enclosure)
  • Data: od XIV wieku
  • Położenie: około 4.8 kilometra (3 mil) na wschód od North Berwick. Lothians
  • Numer według map "Ordance Survey": NT 596851

 

North Berwick, East Lothian EH39 5PN

 

 

Zamek Tantallon jest jednym z największych, a przy tym i najbardziej niezwykłych z wszystkich twierdz Szkocji. Powstał on w latach 50-tych XIV wieku z inicjatywy Williama, 1-ego hrabiego Douglas (ur. ok. 1327 – zm. 1384).
Główny dostęp do zamku prowadził, tak jak dzisiaj przez wąską, położoną od południowego – wschodu, drogę.Pierwszy punkt obrony twierdzy Tantallon stanowiły natomiast kolejne linie fos i szańców. Wyjątkiem jest tu jednak widoczny w pobliżu współczesnych toalet (tuż obok sklepiku) głęboki rów, który został wykopany dla ochrony, oblegających zamek w roku 1491, wojsk króla Jamesa IV (1473 – 1513).
Pierwszym właściwym elementem obronnym zamku jest zatem tutaj, otoczony głęboką fosą, trójkątny rawelin, usypany najprawdopodobniej podczas innego oblężenia Tantallon w roku 1651. Tego typu ziemne nasypy miały w głównej mierze chronić działa obrońców zamku przez nieprzyjacielskim ostrzałem. Dostęp do jego wnętrza prowadził przez dwie wąskie groble, usypane nad zewnętrzną fosą.
Fosa ta została wykopana w XIV wieku dla ochrony potężnego, mierzącego aż 150 na 67 metrów tzw. Dziedzińca Zewnętrznego (Outer Close). Widoczna po jego prawej (wschodniej) stronie budowla pełniła niegdyś rolę Bramy Zewnętrznej. Wciąż w jej fragmentach można między innymi dostrzec, że wyposażona była w podwójne drzwi. Przylegające do niej: tzw. poprzeczny mur oraz okrągła wieża strzelnicza zostały wybudowane najprawdopodobniej tuż przed oblężeniem z roku 1528. Już po jego ukończeniu (po 20 dniach bezskutecznego ostrzału) poszerzona została także zewnętrzna fosa, a w poprzecznym murze dodatkowo przebito kolejne otwory strzelnicze.
Po położonych w obrębie Zewnętrznego Dziedzińca oryginalnych budynkach gospodarczych, a więc m.in. stajni, piekarni czy browarze do dnia dzisiejszego nie zachowały się żadne ślady. Jedyny zachowany tutaj budynek, który w nienaruszonym stanie przetrwał między innymi oblężenie z 1651 roku, mieszczący ponad tysiąc gniazd gołębnik jest datowany na początek XVII wieku.
Kolejna, tzw. Wewnętrzna Fosa, chroniąca dostępu do murów właściwego zamku była wielokrotnie poszerzana i pogłębiana (najpoważniejsze prace w tym kierunku miały miejsce około roku 1400). Obecnie jej długość wynosi około 100 metrów.
Najbardziej charakterystycznym elementem twierdzy Tantallon jest potężny, zbudowany z czerwonego piaskowca kurtynowy mur, osłaniający niewielki półwysep klifowy, na którym wybudowana została twierdza. Ten, liczący prawie cztery metry szerokości, około 15 metrów wysokości i blisko 90 metrów długości mur opatrzony jest nielicznymi, szczelinowymi otworami, za pomocą których były oświetlane wnętrza ulokowanych w nim niewielkich komnat mieszkalnych. W przypadku oblężenia otwory te mogły oczywiście równie dobrze pełnić funkcje typowo militarne.
Trzy potężne wieże widoczne w linii muru stanowiły właściwe kwatery mieszkalne. Najpotężniejsza z nich Wieża Środkowa (Mid Tower) położona na planie kwadratu o wymiarach 13 na 13 metrów i wznosząca się na wysokość aż 24 metrów, w swej centralnej, parterowej części mieści główną bramę wjazdową. Oryginalnie była ona na tyle szeroka (liczyła około 3 metrów), że swobodnie mogły ją przekraczać nawet wozy. Po oblężeniu z roku 1528 została ona jednak znacznie zmniejszona. W roku 1556 do frontu tej wieży została także dobudowana tzw. Wieża Przednia. Wykonana z zielonego bazaltu przybudówka została dodatkowo ozdobiona poprzecznymi liniami czerwonego piaskowca. W jej górnej części wciąż można ponadto dostrzec panel herbowy rodu „Czerwonych” Douglasów. Rogi tego budynku zostały zaokrąglone, co miało niebagatelne znaczenie przy ewentualnym ostrzale zamku (w tym przypadku zwiększała się szansa, że wystrzelony pocisk mógł się na wspomnianych zaokrągleniach ześliznąć). Jego cechy obronne zwiększały także: nowa, mniejsza brama wjazdowa (pozwalająca na dostęp dla tylko jednej osoby), osłaniająca ją solidna brona oraz aż trzy masywne drzwi. Jedynymi pozostałościami po tych zabezpieczeniach są dziś jedynie komory strażnicze i głębokie otwory w grubości murów, mieszczące niegdyś sztaby dodatkowo chroniące wspomniane wyżej drzwi.
Cztery kolejne, położone nad bramą, piętra Wieży Środkowej, mieszczące oryginalnie po jednej obszernej komnacie przeznaczone były do użytku najwyższych rangą członków dworu hrabiów Angus. Jedną z tych eleganckich, wyposażonych zarówno w kominki, jak i osobne latryny (ulokowane w bocznych, okrągłych wieżyczkach), komnat zajmował z pewnością konstabl zamku, urzędnik odpowiedzialny za bezpieczeństwo całego kompleksu. Dostęp do kolejnych poziomów wieży zapewniały położone od północnej strony spiralne schody.
Osłonięty głównym murem zamku Dziedziniec Wewnętrzny, także od strony morza był oryginalnie otoczony masywnym, choć już nie tak wysokim kurtynowym murem. W kolejnych latach jego części były albo rozbierane albo zostały pochłonięte przez wody Morza Północnego. Jedyną ich pozostałością jest więc dzisiaj jedynie niewielki fragment Bramy Morskiej, dającej niegdyś dostęp do położonego od zachodniej strony portu. Wydaje się całkiem prawdopodobne, że wszelkie towary dostarczone do portu, były z niego przenoszone dalej do zamku za pomocą dźwigu.
Oryginalnie, także w obrębie dziedzińca wewnętrznego były rozlokowane budynki gospodarcze. Te, w głównej mierze przylegały do kurtynowych murów od ich wewnętrznej strony. Wciąż doskonale widoczne na murach podłużne, poziome linie wskazują miejsca w których opierał się dach tych budynków. Z kolei równomiernie rozmieszczone, kwadratowe głębokie otwory w których ulokowane były belki stropowe pozwalają na ustalenie rozmieszczenia ich poszczególnych pięter. Jednym z tych budynków był zapewne, wspomniany przy okazji inwentaryzacji przeprowadzonej w roku 1566, skład amunicji.
Studnia widoczna w pobliżu Wieży Środkowej została oczyszczona pod koniec XIX wieku. Jej oryginalna głębokość wynosi, aż 30 metrów.
Wieża Wschodnia, położona na planie litery „D” (długość 9 metrów), oryginalnie mieściła pięć pięter, rozdzielonych drewnianymi stropami. Każde z nich posiadało własną latrynę ulokowaną w południowym murze budynku (większość tej części została zniszczona podczas oblężenia z roku 1651). Po oblężeniu z roku 1528 dolna część wieży została znacznie przebudowana, głównie w celu przystosowania jej pod użycie dział. Podczas tych prac został w znacznej mierze wykorzystany zielony bazalt. Paszczowe ambrazury pozwalały ówczesnym działom (których kopia umieszczona jest obecnie w piwnicy tej wieży) na dość precyzyjny ostrzał przeciwnika.
Z położonej po przeciwnej, zachodniej stronie kurtynowego muru, potężnej aż siedmiopiętrowej Wieży Douglasa (średnica 12 metrów) do dnia dzisiejszego zachowały się jedynie fragmenty. Z uwagi na jej nazwę, jej rozmiar jak i eleganckie wykonanie możemy bezpiecznie uznać, że stanowiła ona główną rezydencję hrabiego Angus i jego rodziny. Dodatkowo była ona bezpośrednio połączona z leżącym od północnego – zachodu Wielkim Hallem. W piwnicy wieży ulokowany jest ciemny, wilgotny, a co więcej pozbawiony też ogrzewania loch. Dostęp do niego prowadził tylko przez wąskie schody położone od strony dziedzińca wewnętrznego. Więzieni w nim byli zwykle pospolici przestępcy. Zachowała się między innymi notatka o przetrzymywanych tutaj w roku 1584 dwóch kupcach: James’ie Rannald i John’nie Mitchell. Niestety nie jest wiadomym z jakiego powodu obydwaj trafili do tego ponurego miejsca. Z pewnością w nim nie byli jednak przetrzymywani więźniowie wywodzący się z wyższych warstw społecznych. Dla przykładu uwięziona w Tantallon w latach 1425 – 1433 Isabella of Lennox, księżna Albany (ok. 1370 – 1458), żona ściętego za zdradę Murdoch’a, 2-ego księcia Albany (1362 – 1425) oraz w latach 1429 – 1431 Alexander of Islay (Alexander MacDonald), hrabia Ross (ok. 1390 – 1449) zajmowali najprawdopodobniej komnatę na trzecim piętrze Wieży Wschodniej. W jednym z zachowanych okien tego pomieszczenia wciąż można między innymi dostrzec ślady solidnych krat.
Przylegający do Wieży Douglasa od północnego – zachodu dwupiętrowy budynek pełnił funkcję hallu. Oryginalnie był to wolno stojący budynek o wymiarach 40 na 10 metrów, czyli był o blisko połowę krótszy niż obecnie. Obydwa jego poziomy zajmowały też obszerne sale. Główny hall położony na pierwszym piętrze był przeznaczony do użytku hrabiego i jego szlachetnie urodzonych gości. Dostęp dziennego światła zapewniały tutaj wielkie okna osadzone w północnych i południowych murach budowli. Zachowany zachodni szczyt hallu pozwala nam ponadto na ustalenie kształtu jego drewnianego dachu. W tej części znajdowała się także, dostępna poprzez spiralne schody ulokowane w północno – zachodnim rogu budynku, galeria muzykantów. Całą salę ogrzewał ponadto wielki kominek osadzony w jej północnej ścianie. Możliwe, że drugi kominek znajdował się także we wschodniej części hallu. Niestety ta część nie zachowała się do współczesnych czasów.
Dolny Hall był w tym czasie przeznaczony do użytku zamkowej służby. Pomieszczenie to było oczywiście znacznie skromniej wyposażone. W odróżnieniu od górnego hallu brak w nim było między innymi wielkich okien czy latryny. Na przestrzeni wieków cały ten budynek został znacznie przebudowany. Dolny hall został zatem podzielony na trzy spiżarnie. W górnym hallu z kolei, osadzono nowy strop, tworząc w ten sposób dodatkowe piętro. Budynek został jednak też wówczas znacznie wydłużony w kierunku wschodnim. W nowo powstałych, w ten sposób, pomieszczeniach ulokowano kuchnię, piekarnię oraz browar. Wszystkie te modyfikacje były podyktowane zachodzącymi pod koniec średniowiecza gwałtownymi zmianami w obrębie codziennego życia możnych. Nie było więc już potrzeby do zwoływania sesji dworu w Wielkim Hallu. Ponadto ani hrabia ani jego rodzina nie musieli też w nieskończoność przemierzać długich korytarzy i licznych stopni podążając ze swoich komnat w Wieży Douglasa do tego budynku. Wraz więc z budową bardziej komfortowych komnat mieszkalnych w nowym, górnym piętrze Wielkiego Hallu rodzina hrabiego Angus ostatecznie opuściła mroczne i wąskie pokoje w Wieży Douglasa.
Chociaż dokładna data przebudowy Wielkiego Hallu nie jest nam znana, to z uwagi na wykorzystanie podczas budowy zielonego bazaltu i wzmianka o dodatkowym piętrze w dokumencie z roku 1566 przyjmuje się, że mogło to mieć miejsce w połowie XVI wieku.
Dostęp do poziomu chodnika obronnego możliwy był poprzez dwie klatki schodowe umieszczone w grubości kurtynowego muru, po obydwu stronach Wieży Środkowej. O ile w swym dolnym biegu osadzone w nich schody są poprowadzone prosto, to w swej górnej połowie przybierają już spiralny kształt. Do obydwu klatek przylegały też po dwie komnaty. Zostały one całkowicie wypełnione zielonym bazaltem po roku 1528, celem wzmocnienia murów w przypadku ich ostrzału artyleryjskiego. W późniejszym okresie część tego wypełnienia została usunięta. W tym samym okresie przebudowano także blanki na szczycie kurtynowego muru. Nie jest jednak nam znany oryginalny wygląd tej części zamku. Widoczny, wysunięty nieco poza lico głównego muru parapet został dodany po roku 1528. Podczas gdy zęby blanek tradycyjnie były wykorzystywane podczas walki jako schronienie żołnierzy  wykorzystujących do obrony broń ręczną, to na szczycie trzech głównych wież ulokowano już nowoczesne stanowiska artyleryjskie. Wejście prowadzące do wspomnianych schodów północnych w murze kurtynowym zostało całkowicie zablokowane niedługo po roku 1528, kiedy do Wieży Środkowej od jej północnej strony została dodana kwadratowa wieżyczka schodowa. Umieszczone w niej spiralne schody obsługiwały wszystkie kolejne piętra głównej, środkowej wieży.
 
 

 

 

 

Historia Tantallon Castle

 

Historia tej niezwykłej twierdzy jest nierozerwalnie związana z dziejami jednego z najpotężniejszych rodów średniowiecznej Szkocji – „Czerwonych” Douglas’ów. Zamek został najprawdopodobniej wybudowany przez Williama, 1-ego hrabiego Douglas w połowie XIV wieku. Po wielu latach spędzonych w Francji lord William, tuż po druzgocącej porażce Szkotów w bitwie pod Neville’s Cross dnia 17 października 1346 roku, powrócił do ojczyzny. Natychmiast też podjął starania o odzyskanie rodzinnych posiadłości przekazanych przez jego wuja Hugh de Dull’a, 5-ego lorda Douglas (1294 – 1342/1346) dla króla Anglii Edwarda III (1312 – 1377). Do ziem tych, które jeszcze wcześniej stanowiły własność brata Hugh de Dull’a – sir James’a Douglas’a (1286 – 1330), bliskiego przyjaciela króla Roberta Bruce’a (1274 – 1329) zgłaszał też pretensje wuj Williama – sir William Douglas (ok. 1300 – 1353), słynny „Rycerz z Liddesdale”. Do ostatecznej rozprawy pomiędzy nimi obydwoma doszło w roku 1353 w lesie Ettrick, gdzie w stoczonym pojedynku młodszy William zabił swojego wuja. Tym samym William stał się bezdyskusyjnym liderem rodu Douglas. Pozycja ta została potwierdzona przez króla Davida II (1324 – 1371), który w roku 1358 mianował go 1-szym hrabią Douglas. Było to tym bardziej istotne, że od XII wieku było to dopiero trzecie ustanowione w Szkocji hrabstwo. Zamek Tantallon stał się więc symbolem wysokiej pozycji i bogactwa hrabiego Williama. W roku 1357 William poślubił Margaret of Mar (ok. 1325 – po 1393), siostrę Thomasa of Mar, hrabiego Mar (ok. 1330 – 1377). Z związku tego narodził się im syn James, przyszły 2-gi hrabia Douglas (ok. 1358 – 1388). Po śmierci Thomasa of Mar, wdowa po nim – Margaret Stewart, hrabina Angus and Mar została kochanką sir Williama Douglas. Z tego związku z kolei,  (w zamku Tantallon) narodził się William’owi nieślubny syn George, przyszły 1-szy hrabia Angus (przed 1378 – 1403). Sir William Douglas, 1-szy hrabia Douglas zmarł w maju roku 1384. Cztery lata później w bitwie pod Otterburn dnia 5 sierpnia 1388 roku zginął też jego syn i następca sir James, 2-gi hrabia Douglas. Sytuacja ta pozwoliła Margaret Stewart, hrabinie Angus zgłosić w imieniu swojego nieślubnego syna George’a roszczenia do tytułu hrabiego Angus. W roku 1389 Margaret ostatecznie zrzekła się tego tytułu na jego rzecz. Tymczasem tytuł hrabiego Douglas przeszedł na nieślubnego syna sir Jamesa – Archibalda Douglas’a (ok. 1328 – 1400), zwanego też „Ponurym” lub „Czarnym”. Od tego ostatniego przydomka wzięła też nazwę cała „starsza” linia Douglasów, zwanych od tej pory „Czarnymi”. George, z uwagi na swoje rude włosy zwany „Czerwonym” stał się z kolei założycielem linii „Czerwonych” Douglasów, z główną siedzibą w zamku Tantallon. Prawnym następcą zmarłego w roku 1403 sir George’a stał się jego syn – William (ok. 1398 – 1437). William był jednym z szkockich możnych, którzy eskortowali do kraju zwolnionego z angielskiej niewoli po 18 latach króla James’a I (1394 – 1437). W następnych latach, jako zaufany monarchy został wyznaczony do przetrzymania w swoim zamku szczególnie ważnych więźniów stanu: Isabellę of Lennox, księżną Albany (ok. 1370 – 1458) oraz Alexandra of Islay, hrabiego Ross (w latach 1429 – 1431).
Kolejni dwaj hrabiowie Angus, podczas konfliktu króla James’a II (1430 – 1460) ze „starszą” linią „Czarnych” Douglasów opowiedzieli się po stronie władcy. Między innymi George, 4-ty hrabia Angus (1429 – 1462) dowodził królewskim oddziałem w bitwie pod Arkinholm dnia 1 maja 1455 roku, w której prawie całkowicie została złamana potęga „Czarnych” Douglasów. Pod nieobecność lidera rodu – James’a Douglas’a (1426 – 1488), 9-ego hrabiego Douglas dowództwo w bitwie objęli jego bracia. Hugh Douglas, hrabia Ormonde (po 1426 -1455) został podczas niej wzięty do niewoli, a następnie stracony; Archibald Douglas, hrabia Moray (1426 – 1455) zmarł w powodu ran, natomiast John Douglas, Lord of Balvenie (ok. 1433 – 1463) został zmuszony do ucieczki do Anglii na dwór króla Edwarda IV (1442 – 1483).
Po tragicznej śmierci króla Jamesa II dnia 3 sierpnia 1430 roku podczas oblężenia zamku Roxburgh – George Douglas dostąpił zaszczytu włożenia na skronie młodego, zaledwie 11-letniego syna zmarłego króla – Jamesa III (1451 – 1488) szkocką koronę. Archibald, 5-ty hrabia Angus (1449 – 1513) zawarł pakt z władcą Anglii Edwardem IV (1442 – 1483) przeciwko swojemu królowi James’owi IV (1473 – 1513). W tej sytuacji szkocki monarcha rozkazał Archibald’owi poddanie mu głównej siedziby rodu – zamku Tantallon. Wobec oczywistej odmowy hrabiego Angus oblężenie tej twierdzy stało się kwestią czasu. Królewska armia dotarła pod Tantallon w październiku 1491 roku. Ciężkie, choć dość prymitywne kolubryny mające służyć do ataku zostały ściągnięte z edynburskiego zamku oraz pałacu Linlithgow. Pozostałe militarne zaopatrzenie (proch, armatnie kule) zostały natomiast dostarczone z miasta Leith. W tym samym czasie z portu w Largo w hrabstwie Fife wypłynął królewski statek „The Flower” mający zablokować Tantallon od strony morza. Zgodnie z zachowanymi relacjami król James spędził czas oblężenia głównie na graniu w karty, przy czym przegrywał dość duże sumy pieniędzy. Co ciekawe jednak nie zachowały się żadne relacje dotyczące samego oblężenia. W każdym razie już na Boże Narodzenie tego roku Archibald Douglas powrócił w łaski króla, otrzymując przy okazji kosztowny prezent „czarną aksamitną tunikę z wełny jagniąt”. Sir Archibald zmarł w zamku w roku 1513 (19 listopada). W tym samym roku, dwa miesiące wcześniej dnia 9 września na polach Flodden zginęli jego dwaj synowie: George Douglas, Panicz Angus (1469 – 1513) oraz sir William Douglas (1471 – 1513). W bitwie która była jedną z największych w historii Szkocji klęsk militarnych poległ też sam król James IV oraz przedstawiciele prawie wszystkich wyższych rodów szkockich. Wraz ze śmiercią najstarszego syna George’a, tytuł 6-ego hrabiego Angus przypadł jego synowi – Archibald’owi Douglas (ok. 1489 – 1557). Młody hrabia, znany ze swojego niezbyt roztropnego zachowania (nazywany nawet przez swojego wuja sir Archibalda Douglas of Kilspindie (ok. 1475 – ok. 1550) „młodym, tępym głupcem”) kilka lat później doprowadził do kolejnego oblężenia Tantallon. W roku 1514 Archibald poślubił Margaret Tudor (1489 – 1541), wdowę po królu Jamesie IV. Syn króla Jamesa IV i Margaret Tudor, koronowany w roku 1512 – James V (1512 – 1542) jako młody i niedoświadczony monarcha, na podstawie decyzji Rady Królewskiej miał, od lipca 1525 roku, aż do osiągnięcia pełnoletności cyklicznie znajdować się pod opieką kolejnych to szkockich notabli. W pierwszej turze zaszczyt opieki nad królem przypadł Archibald’owi Douglas. Kiedy jednak w listopadzie tego roku miał on przekazać pieczę nad młodym królem następnemu opiekunowi, Archibald nie tylko odmówił wykonania postanowienia Królewskiej Rady, ale nawet uwięził James’a w edynburskim zamku. Król pozostał w niewoli Douglasa przez kolejne 2 i pół roku. Wreszcie w roku 1528 udało mu się z niej uciec i schronić się u swojej matki na zamku Stirling. Pozycja Douglasa stała się na tyle słaba, że i on dla własnego bezpieczeństwa wycofał się do swojej głównej siedziby w Tantallon. Słusznie przewidując nieuchronne oblężenie Archibald wydał rozkaz do wzmocnienia zamku. W tym celu została więc wybudowana wieża strzelnicza w pobliżu bramy zewnętrznej. W pierwszych samodzielnych decyzjach, po odzyskaniu wolności James V faktycznie skupił się na wywarciu zemsty na osobie hrabiego Angus. W pierwszej kolejności Archibald został więc oskarżony o zdradę stanu. Wkrótce też potężna armia królewska dotarła do Tantallon. Oblężenie rozpoczęło się dnia 23 października 1528 roku. Z zachowanych relacji wynika, że towarzyszący królewskiej armii dobosze, nieustannie wystukiwali też znamienny rytm na swych bębnach: „Ding Doon Tantalloun” co miało oznaczać: „Upadniesz Tantallonie”. 20 dni zaciekłego ostrzału z dział pożyczonych od Jamesa Stewarta, księcia Albany (1481/1484 – 1536) z zamku Dunbar nie uczyniło jednak większych szkód twierdzy hrabiego Angusa. On sam w tym czasie przebywał w  hrabstwie Berwickshire, a obroną zamku kierował dowódca straży Simon Penango. Główną przyczynę niepowodzenia tego oblężenia historycy upatrują w doskonałym położeniu zewnętrznej fosy, która skutecznie uniemożliwiła wojskom królewskim na odpowiednie zbliżenie się do murów Tantallonu. Inną z wymienianych przyczyn odwrotu armii Jamesa była jednak też z pewnością niedostateczna ilość amunicji. W każdym razie wraz z powrotem króla do Edynburga sir Archibald wykorzystał moment zamieszania i przeprowadził skuteczny kontratak w wyniku którego zdobył całą królewską artylerię, a ogniomistrz David Falconer został zabity. Ostatecznie król jeśli nie siłą to politycznymi naciskami dopiął swego i buntowniczy hrabia został zmuszony do ucieczki do Anglii. Tym samym Tantallon został przejęty przez państwo. Z rozkazu króla miał on też zostać znacznie przebudowany. Prace te (w pierwszym etapie kierował nimi sir Thomas Erskine of Brechin, następnie sir James Stewart, 1-szy hrabia Moray (ok. 1531 – 1570, nieślubny syn króla), kapitan Olivier Sinclair wraz z mistrzem kamieniarskim George’m Sempill oraz w końcu królewski architekt John Scrimgeour of Myres (zm.1563)), jednak nie zostały ukończone, aż do roku 1543 kiedy to do kraju powrócił Archibald (już po śmierci króla Jamesa V – 14 grudnia 1542). Mimo wszystko elementy twierdzy które w tym czasie zostały przebudowane mocno się wyróżniają na tle oryginalnego zamku. W miejscu tradycyjnego czerwonego piaskowca został więc użyty zielony bazalt (jako materiał bardziej odporny na ostrzał). Komnaty w kurtynowym murze zostały szczelnie wypełnione tym samym materiałem. Do środkowej wieży została też dobudowana wieża przednia, a położone w pobliżu zewnętrznej bramy: transzeja i wieża strzelnicza zostały odbudowane.
Powrót hrabiego Angus do kraju nie anulował jednak ciążącego nad nim oskarżenia o zdradę stanu. W tym samym czasie jednak, król Anglii Henryk VIII (1491 – 1547) przygotowywał się do siłowego przymuszenia Szkotów do ślubu małoletniej królowej Marii (1542 – 1587) z jego synem i następcą tronu księciem Edwardem (1537 – 1553). W trakcie tego konfliktu noszącego w historii nazwę „Brutalnych Zalotów” Archibald Douglas z uwagi na wcześniejsze wydarzenia oraz swoje ścisłe powiązanie z pro angielsko nastawionymi szkockimi protestantami stawał się naturalnym sprzymierzeńcem angielskiego władcy. Faktycznie to właśnie jego Edward VIII wybrał też na „opiekuna” jego ambasadora w Szkocji sir Raplh’a Sadler’a (1507 – 1587) oraz pozostającego w jego pieczy skarbu, mającego zapewne służyć do przekupienia części szkockich lordów. W tym czasie poddawany przebudowie Tantallon był prawie całkowicie pozbawiony wyposażenia. Pomimo tego Sadler zatrzymał się w zamku, który zgodnie z jego przekonaniem „zapewniał mu pełną ochronę”. Wybór okazał się właściwy, jako że zamek nie został zaatakowany przez Szkotów. Wkrótce, w maju 1544 roku polityczną misję Sadlera zastąpiły wojska sir Edwarda Seymour’a, 1-ego hrabiego Hertford (ok. 1506 – 1552). Sadler opuściwszy Tantallon udał się do miasta Berwick. Możliwe, że wyjątkowo brutalne działania armii Hertforda, podczas których nie zostały nawet oszczędzone groby przodków hrabiego Angus w opactwie Melrose przyczyniły się do zmiany politycznej orientacji tego ostatniego (nie jest jednak wykluczone, że w tej decyzji „pomogło” mu też uwięzienie w zamku Blackness). Wkrótce później Archibald Douglas stanął na czele szkockiej armii (wraz z James’em Hamiltonem, 2-gim hrabią Arran (ok. 1516 – 1575), która w bitwie pod Ancrum Moore stoczonej dnia 27 lutego 1545 roku rozgromiła wojska angielskie (pod dowództwem sir Williama Eure, 1-ego barona Eure (ok. 1483 – 1548)). Także w późniejszych latach Archibald pozostał wierny szkockiej sprawie. Między innymi w roku 1548 w trakcie morskiej bitwy stoczonej pomiędzy angielską i francuską flotą w pobliżu zamku Tantallon Archibald wydał rozkaz do ostrzeliwania statków Anglików. W podzięce za ten czyn został następnie odznaczony przez Francuzów wysokim odznaczeniem – Orderem św. Michała. Sir Archibald Douglas zmarł w Tantallon w roku 1557 (22 stycznia). Śmierć sir Archibalda oraz już rok później jego syna i prawnego następcy Davida, 7-ego hrabiego Angus (ok. 1515 – 1558) wymusiła przekazanie tytułu hrabiego Angus zaledwie 3-letniemu synowi sir Davida – Archibaldowi (1555 – 1588). W tej sytuacji ochrona zamku Tantallon stała się obowiązkiem Korony. Bezpośrednim zarządcą zamku został mianowany sir Simon Preston, baron Craigmillar (1514 – 1575). Przeprowadzony przez niego w roku 1557 spis zamkowej artylerii wykazał, że na stanie w Tantallon pozostawały trzy rodzaje broni. Największe działa były ulokowane zatem na szczytach głównych wież. Z kolei mniejsze armaty zostały umieszczone ponad zwodzonym mostem, na szczycie bramy przedniej. Wreszcie reszta broni, wliczając w to tradycyjne piki i halabardy były składowane w pobliżu głównej bramy, pasażu oraz na terenie dziedzińca wewnętrznego. Reszta wyposażenia militarnego, łącznie z prochem strzelniczym oraz kulami armatnimi przechowywano w kilku miejscach, m.in. w składzie amunicji, warsztatach, na poddaszu oraz w piwnicach pod Wielkim Hallem. W roku 1558 kapitanem zamku został sir George Drummond of Blair. Pozostający pod jego rozkazami oddział liczył wówczas 7 jeźdźców i 22 pieszych.
Prace nad utrzymaniem i naprawą zamku były zazwyczaj finansowane z królewskiego skarbca. Jednym z tego efektów miała być stała gotowość twierdzy na ewentualny przyjazd monarchy. Tak też w roku 1565, kolejny zarządca Tantallon – sir James Douglas, 4-ty hrabia Morton (ok. 1525 – 1581), a jednocześnie wuj Archibalda, 8-ego hrabiego Angus został zobligowany do przygotowania zamku na przyjazd królowej Marii Stuart (1542 – 1587). Ostatecznie Maria odwiedziła Tantallon dopiero w listopadzie 1566 roku, w drodze powrotnej do zamku Edynburgh z inspekcji wschodnich rubieży regionu Borders.
Archibald Douglas, prowadząc już samodzielną politykę, nawiązał nazbyt bliskie stosunki z dworem angielskim (m.in. przygotowywał angielską inwazję na Szkocję, której celem miało być uratowanie skazanego na śmierć 4-ego hrabiego Morton, Regenta Szkocji). Czyn ten, co zrozumiałe, nie spotkał się ze zbytnią przychylnością króla Jamesa VI (1566 – 1625). Efektem tego była też ucieczka Douglasa do Anglii. Pomimo, że już w następnym roku została mu udzielona zgoda na powrót do kraju, to jednak nieustannie pojawiały się podejrzenia, że nie do końca wyrzekł się też swoich podejrzanie bliskich sympatii proangielskich. Ostatecznie Archibald swoją postawą udowodnił lojalność zarówno wobec własnego państwa jak i monarchy. Zmarł w roku 1588 zaledwie w wieku 33 lat (zgodnie z wydanym w roku 1591 traktatem „News from Scotland, Declaring the Damnable Life and Death of Doctor Fian a Notable Sorcerer” śmierć hrabiego była wynikiem… czarów odprawionych przez niejaką Barbarę Naper. Przewód sądowy oczywiście wykazał „winę” sprawczyni, za co też została spalona na placu przed edynburskim zamkiem). Wobec braku potomstwa prawnym następcą Archibalda został jego kuzyn sir William Douglas (ok. 1532 – 1591, prawnuk Archibalda Douglas, 5-ego hrabiego Angus). Jego syn –  William Douglas, 10-ty hrabia Angus, zdeklarowany katolik w dodatku toczący nieustanne spiski przeciwko królowi James’owi VI został zmuszony do ucieczki do Francji w roku 1609. Tam też zmarł niespełna dwa lata później (3 marca 1611 roku).
Zamek Tantallon jeszcze raz zaznaczył swoją obecność na politycznej mapie kraju w roku 1651, podczas inwazji wojsk Oliviera Cromwella (1599 – 1658) na Szkocję. We wrześniu 1650 roku (3 września) Cromwell zdołał pokonać szkocką armię w bitwie pod Dunbar. W grudniu tego samego roku 30-osobowy oddział tzw. „moss-troopers”, czyli bandytów – dezerterów z szkockiej armii zajęła zamek i z niego przeprowadzała rajdy na niewielkie oddziały Cromwella, szczególnie na głównym szlaku komunikacyjnym jego armii z miastem Berwick. W tej sytuacji Cromwell wydał rozkaz generałowi George’owi Monck (1608 – 1670) do usunięcia ich z zamku siłą. W tym czasie załoga Tantallon wzrosła do 91 osób dowodzonych przez sir Alexandra Seton (1620 – 1691) i mających do dyspozycji 16 dużych dział. Zgodnie z zachowaną relacją Seton wzorowo kierował obroną zamku. Ostatecznie jednak ostrzał angielskiej baterii okazał się zbyt silny. Po wdarciu się nieprzyjaciela na teren dziedzińca zewnętrznego Seton wraz z kilkoma podkomendnymi zabarykadował się w Wieży Środkowej postanawiając walczyć do samego końca. Pozostający w przewadze Anglicy zdołali jednak wedrzeć się także tam i pojmać większość z nich żywcem, wliczając w to i samego Setona. Z uwagi jednak na odwagę jaką wykazał się on podczas obrony zamku został zwolniony z niewoli wraz z wojskowymi honorami. Z czasem Seton został też mianowany 1-szym wicehrabią Kingston i dowódcą milicji w regionie Haddingtonshire.
Sam zamek został wówczas jednak poważnie uszkodzony. Największe szkody odniosły mur osłaniający bramę zewnętrzną oraz Wieża Douglasa (która została wówczas zniszczona prawie całkowicie) i Wieża Wschodnia. Wydaje się, że tylko dzięki rawelinowi podobny los uniknęła też Wieża Środkowa. To, trzecie i zarazem ostatnie oblężenie jasno wykazało, że czasy militarnej świetności Tantallon z pewnością ma już za sobą. Co więcej zważywszy na jego nietypową konstrukcję, a w szczególności bardzo wrażliwe na ostrzał jego wieże flankujące, ze smutkiem zdano sobie sprawę, że nie nadaje się on już ani do przebudowy w bardziej komfortową rezydencję mieszkalną, ani tym bardziej do przekształcenia go w fort artyleryjski. Tym samym jego historia jako potężnej twierdzy dobiegła końca.
William Douglas, 11-ty hrabia Angus, 1-szy Markiz Douglas (1589 – 1660) na dobre zamienił Tantallon na swoje inne rezydencje w hrabstwie Lanarkshire: zamki Bothwell i Douglas.
Spis przeprowadzony w zamku przez James’a Douglasa, 2-ego markiza Douglas (1646 – 1700) w roku 1670 wykazał, że budynek dawnego Wielkiego Hallu, w tym czasie służący jako blok mieszkalny wciąż pozostawał w dobrym stanie. Wykaz poszczególnych pokoi tego budynku, a więc: jadalni, długiego hallu, pokoi markizy oraz pokoju „ogrodowego” wskazują nawet, że musiał on być w tym czasie dość komfortowo wyposażony. Niestety pozostała część zamku znajdowała się w o wiele gorszym stanie. Jedyna względnie zachowana komnata w Wieży Douglasa wyposażona była jedynie w „stary stół i stare łoże”. Podobnie w piekarni znajdował się tylko jeden stół.
W roku 1699 sir James sprzedał zamek wraz z całą baronią dla sir Hew Dalrymple, Lorda New Berwick (1652 – 1737). Ten nie podjął jednak w zamku żadnych prac konserwatorskich, co przyczyniło się do kolejnych, bardziej poważnych zniszczeń. Jedynie z okazji wizyty w Tantallon królowej Wiktorii (1837 – 1901) sir Walter Hamilton – Dalrymple, 8-my Baronet (1854 – 1920) dokonał kilku, raczej niewielkich napraw.Ostatecznie zamek został oddany pod opiekę państwa w roku 1926. Obecnie jest on zarządzany przez Historic Scotland.

 

 

 

Zamek jest otwarty dla zwiedzających przez cały rok z wyjątkiem 25 i 26 grudnia oraz 1 i 2 stycznia.
Więcej informacji na stronie: www.historic-scotland.gov.uk

 

 

 

Tantallon Castle został też opisany w poemacie „Marmion” autorstwa sir Waltera Scott’a (1771 – 1832).

 

 

W maju roku 2008 w zamku zostało zrobione zdjęcie na którym w jednym z dawnych przejść w Wieży Środkowej, można dostrzec postać starszej kobiety ubranej w starodawną suknię. Zgodnie z dokumentacją kustosza w tym okresie z pewnością nie odbywały się w zamku żadne przedstawienia teatralne ani historyczne. Nie ma także możliwości by tak ubrana osoba zwiedzała wówczas zamek. Manipulację w zdjęciu wykluczyło podobnie trzech niezależnych ekspertów z dziedziny fotografiki. Co ciekawsze sam autor fotografii – Christopher Aitchison w momencie jej robienia podobno nie tylko nie widział w wspomnianym przejściu żadnej osoby, ale i z pewnością był wówczas jedynym zwiedzającym. Tym samym zdjęcie „ducha” z zamku Tantallon zostało uznane (przez internetowe portale zajmujące się zjawiskami paranormalnymi) za najbardziej wiarygodne zdjęcie ducha w roku 2009 (w tym roku zostało ono opublikowane przez brytyjski dziennik „The Times” wraz z komentarzem profesora psychologii z University of Hertfordshire – Richarda Wiseman’a (ur. 1966)).

 

 

4 komentarzy:
    • Nopasaran
      Nopasaran says:

      Podziękowali… także życzymy Wesołych i Spokojnych 🙂
      Właśnie wróciliśmy od Kazka, wypiliśmy kolację itd. 😉

      Odpowiedz

Dodaj komentarz

Chcesz się przyłączyć do dyskusji?
Feel free to contribute!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *