Clackmannan Tower

Clackmannan Tower  położona jest na szczycie wzgórza King’s Seat Hill na zachodnim krańcu miasta Clackmannan. Oryginalna XIV-wieczna wieża, ulokowana była na planie prostokąta o wymiarach 7.3 na 5.5 metrów i murach o grubości 1.8 metra. W XV wieku została ona jednak znacznie przebudowana. Wiadomym jest, że budowla ta mieściła cztery kondygnacje, wliczając w to mieszkalne poddasze. Główne jej wejście znajdowało się u podstawy zachodniej ściany. Od niego, aż do położonego na pierwszym piętrze hallu poprowadzone zostały proste schody. Podobnie osadzone zostały one w grubości ściany zachodniej. Dość nietypowo, parterowe, przykryte tradycyjnym kolebkowym sklepieniem, pomieszczenie tego budynku pozbawione było jakichkolwiek otwór okiennych. Przyjmuje się również, że pełniło ono funkcję spiżarni.
Ponad nim ulokowany został hall, imponująca komnata o wymiarach 7.3 na 4.8 metrów. Wyposażony został on w sporych rozmiarów kominek, osadzony w centralnej części ściany zachodniej. Dostęp dziennego światła zapewniały mu natomiast trzy sporych rozmiarów okna. Dwa z nich skierowane były w stronę południową i posiadały boczne, kamienne siedzenia. Co ciekawe, w zachodniej ościeży okna południowo – zachodniego ulokowane zostało przejście do krótkiego i wąskiego pasażu umieszczonego w grubości południowej ściany tej wieży. Na jego zachodnim krańcu swój bieg kończyły również wspomniane wyżej schody spiżarni. Oznacza to oczywiście, że dostęp z rzeczonej spiżarni do hallu prowadził także przez południowe okno hallu. Drugie z tych okien, a więc okno południowo – wschodnie zostało w XV wieku przekształcone w przejście do nowo powstałej, południowej części wieży Clackmannan.
Ostatnie z wspomnianych okien skierowane zostało w stronę wschodnią. Podobnie jak w przypadku okna południowo – zachodniego także i to, poprzez przejście osadzone (tym razem) w północnej ościeży dawało dostęp do wąskiej, osadzonej w grubości wschodniej ściany garderoby. Dostęp naturalnego światła zapewniało w niej szczelinowe, skierowane we wschodnią stronę, okienko. Do tej też garderoby, od strony zachodniej przylegała niewielka latryna. W jej pobliżu, w grubości ściany północnej (faktycznie na jej wschodnim krańcu) znajduje się dość duża nisza, której jedynym wyposażeniem było szczelinowe okienko. Skierowane zostało ono w stronę północną. Kolejną, znacznie już mniejszą wnękę można podziwiać w centralnej części wspomnianej północnej ściany. Wreszcie, w północno – zachodnim narożniku hallu, również w grubości muru, osadzone zostały kręte schody. Dawały one dostęp do dwóch kolejnych pięter oryginalnej wieży Clackmannan.
Pomieszczenie ulokowane bezpośrednio ponad hallem pełniło funkcję prywatnej komnaty lorda. Jego jedyne palenisko umieszczone zostało w centralnej części ściany południowej. Na prawo od niego, w kierunku zachodnim, znajduje się ponadto pierwsze z dwóch, sporych rozmiarów okien. Dość niezwykle wyposażone zostało ono w tylko jedną boczną ławę. Najprawdopodobniej wynika to z faktu, że wschodnia oścież owego okna znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie kominka, a więc i miejsce to mogło ulegać zbytniemu nagrzaniu. Drugie okno, wyposażone już w dwie boczne ławy, osadzone zostało w centralnej części ściany północnej. Na obydwu krańcach tej samej, północnej ściany znajdują się również dwie maleńkie nisze. Nie można wykluczyć, że pomieszczenie to posiadało jeszcze jedno, chociaż już dość niewielkie okno. Mogło się ono być ulokowane w  pobliżu narożnika południowo – wschodniego. Wraz z budową nowego, południowego skrzydła, zostało ono jednak przebudowane w bardzo wąskie przejście. Co ciekawe, prowadziło ono przez przyjmujący kształt litery „Z”, osadzony w grubości wschodniej ściany nowego skrzydła, pasaż.
Komnata ulokowana na trzecim piętrze oryginalnej wieży również służyła jako typowe pomieszczenie mieszkalne. Dostęp dziennego światła zapewniało jej pierwotnie, aż 5 okien. Po dwa z nich skierowane zostały w strony południową i wschodnią. Ostatnie natomiast ulokowane zostało w ścianie zachodniej. Również i tak komnata posiadała jeden, osadzony w centralnej części zachodniej ściany kominek. Najciekawszym elementem tej komnaty była jednak niespotykanych wręcz rozmiarów galeria, biegnąca niemalże przez całą długość północnej ściany. Jej całym wyposażeniem były trzy, skierowane w północną stronę, okienka. Dostęp do tego pomieszczenia był możliwy jedynie przez północną oścież okna północno – zachodniego. Podobnie jak miało to miejsce w przypadku komnaty z drugiego piętra, dawne południowo – wschodnie okno tego pomieszczenia zostało przekształcone w przejście do nowego skrzydła.  Dostęp do poddasza, przeznaczonego zapewne na kwatery wojskowe lub pokoje służby możliwy był jedynie z poziomu ulokowanego na szczycie tej budowli chodnika straży. On sam osłonięty był z kolei krenelażowym parapetem.
Jak zostało to już wspomniane, południowa część wieży Clackmannan, o wysokości 24 metrów, powstała w XV wieku. Główne wejście do niej zostało ulokowane na poziomie pierwszego piętra. Do niego natomiast prowadziły niegdyś zewnętrzne, drewniane schody. Z tego poziomu zostało także następnie przebite (przez południową ścianę) przejście do hallu głównej wieży. Z czasem rozwiązanie to zostało uznane jednak za niezbyt komfortowe, wobec czego główne wejście zostało przeniesione z powrotem na poziom dziedzińca.
Jej parterowa kondygnacja podzielona została na trzy wyraźnie odrębne części. Największa z nich, położona od północnej strony przybierała formę długiego pasażu. Dostęp do niej był możliwy zarówno od wschodniej, jak i zachodniej strony wieży. W południowo – wschodniej części mieścił się niewielki loszek. Dość nietypowo wyposażony został on w niewielką garderobę. Oprócz niej, jedynym wyposażeniem tego pomieszczenia była rynna ściekowa. Jej wylot poprowadzony został na zewnątrz budynku, poprzez jego wschodnią ścianę. Z kolei, południowo – zachodnią część tej kondygnacji zajmowały łamane schody. Dawały one dostęp jedynie do pierwszego piętra i mieszczącej się tam sporych rozmiarów kuchni. Jej główne wyposażenie stanowiło imponujących rozmiarów palenisko. Zajmowało ono południową część tego pomieszczenia. Dostęp dziennego światła zapewniały kuchni dwa okna: wschodnie i zachodnie. Pierwsze z nich zostało jednak zasłonięte wybudowaną w późniejszym okresie klatką schodową. W tej sytuacji zostało ono przekształcone w półkę ścienną. W północno – zachodnim narożniku tego pomieszczenia znajduje się ponadto przejście dające dostęp do łukowatego i dość wąskiego pasażu. Ten z kolei łączył kuchnię z wspomnianą wcześniej klatką schodową, jak i hallem oryginalnej wieży.
Kolejne trzy piętra nowego skrzydła Clackmannan zajmowały typowe komnaty mieszkalne. Każda z nich wyposażona została w prywatny kominek oraz niewielkie okienka.
Blanki (wraz z machikułami) wieńczące szczyt tej wieży posiadają zaokrąglone rogi. Na tym poziomie osadzono także, datowaną na XVII wiek, niewielką dzwonnicę.
W XVI wieku na zachód od wieży wybudowano piękny, obszerny dwór. Niestety do dnia dzisiejszego nie zachowały się po nim żadne ślady. Możliwe, że kamień pozyskany z tej budowli został następnie, w roku 1815, użyty do budowy pobliskiego kościoła. Wciąż widoczne są natomiast fragmenty oryginalnego muru obronnego wytyczającego zamkowy dziedziniec. Od południowej strony wieży dostrzec można także pozostałości ogrodu oraz placu do gry w bule. Od frontu zamku zachowały się ponadto resztki fosy o długości około 15 metrów, szerokości 2 metrów i głębokości około 1 metra. W XVII wieku do wieży dodano kolejną bramę. Położone na parterze od wschodniej strony budowli wejście ozdobione jest pięknym renesansowym łukiem i trójkątnym naczółkiem.

Historia Clackmannan Tower

 
Clackmannan Tower została zbudowana w miejscu wcześniejszego królewskiego zamku lub dworu łowieckiego. Warownia ta, (gródek stożkowaty) istniała w tym miejscu najprawdopodobniej już w XII wieku, lecz najstarsze wzmiankujące ją dokumenty datowane są dopiero na XIII wiek (lata 1248 – 1264). Według tradycji została ona wybudowana w centrum niewielkiej wioski Clackmannan przez króla Roberta Bruce’a (ur. 1274 – zm. 1329). Zgodnie z faktami posiadłość Clackmannan została roku 1359 sprzedana sir Robertowi Bruce (przed 1359 – 1403) przez króla Davida II (1324 – 1371, sir Bruce był dalszym kuzynem tegoż monarchy). Ziemia ta faktycznie była jednak już w posiadaniu ojca Roberta – Thomasa (zm. 1358/1359) od roku około 1334 i pozostała w rękach rodu (pomimo ich bankructwa w roku 1708), aż do roku 1796. 15-ty Lord Clackmannan sir Henry Bruce (zm. 1772) walczył w II-gim powstaniu jakobickim (1745 – 1746) u boku „Młodszego Pretendenta” – księcia Charlesa Edwarda Stuarta (1720 – 1788). Wdowa po nim – Catherine Bruce (ok. 1694 – 1791) dnia 26 sierpnia 1787 w nieistniejącym już, przylegającym od zachodniej strony do wieży, dworze symbolicznie pasowała na rycerza słynnego szkockiego poetę Roberta Burnsa (1759 – 1796). Do ceremonii tej wykorzystano przechowywany w wieży oryginalny miecz króla Roberta I Bruce’a. Po śmierci Catherine Bruce w roku 1791 zamek został ostatecznie opuszczony. Miecz wraz z hełmem króla Roberta przejął najbliższy krewny zmarłej – sir Thomas Bruce (1766 – 1841), 7-my hrabia Elgin, 11-ty hrabia Kincardine. W roku 1955, z powodu prowadzonych pod zamkiem prac górniczych, jego część uległa zniszczeniu (środkowa część frontowej ściany). Wkrótce jednak, staraniem Historic Scotland, wieża została odbudowana.

Clackmannan Tower udostępniona jest dla turystów (tylko z zewnątrz) przez cały rok. Okazjonalnie podczas Szkockiego Miesiąca Archeologicznego (Scottish Archaelogy Month) oraz podczas otwartych dni we wrześniu także wnętrze wieży udostępniane jest dla zwiedzających.