Brims Castle

Brims Castle jest jedną z nielicznych w regionie Caithness wież mieszkalno – obronnych. Datę jej powstania określa się na drugą połowę XVI wieku.
Ta, raczej niewielka, pierwotnie prostokątna w planie budowla (o wymiarach 7 na 5.3 metrów), mieściła trzy główne kondygnacje. Ich układ nie różnił się zbytnio od innych, tego typu szkockich budowli obronnych. Na parterze zatem, znajdowała się obszerna, przykryta kolebkowym sklepieniem, spiżarnia. Wyposażona była ona tylko w jedno, skierowane w stronę zachodnią, okienko. W grubości muru, w południowo – wschodnim narożniku tego pomieszczenia, osadzone zostały także bardzo wąskie schody. Dawały one dostęp do położonego na pierwszym piętrze budynku hallu. Dodatkowo, w południowej części wspomnianego sklepienia umieszczony został niewielki lufcik. Służył on do przemieszczania poszczególnych produktów pomiędzy spiżarnią i hallem.
Hall, z pewnością najbardziej reprezentacyjna komnata Brims, posiadał wymiary 4.8 na 4.2 metrów. W jego zachodniej ścianie osadzony został sporych rozmiarów kominek. W nim też początkowo przygotowywane były wszystkie posiłki. Dostęp dziennego światła zapewniały tej komnacie trzy, raczej nieduże okna. Dwa z nich skierowane zostały w stronę południową. Ostatnie, umieszczone w pobliżu północno – zachodniego narożnika komnaty (w ścianie zachodniej) przyjmowało faktycznie postać niewielkiej szczeliny. Wiadomym jest, że pierwotnie pod oknami południowym oraz w ścianach zachodniej i północnej osadzonych było 5 paszczowych otworów strzelniczych (szósta mogła znajdować się także w ścianie wschodniej). Do ich wykonania posłużył łatwy do obróbki piaskowiec ściągnięty z miejscowości John o’ Groats. Niestety, ambrazury te zostały całkowicie zamurowane w późniejszym okresie.
W południowej części podłogi hallu znajduje się ponadto wspomniany już wcześniej właz spiżarni. Ponad nim, w centralnej części ściany wschodniej została także osadzona półka ścienna.
Na poziomie hallu, znajdowało się również oryginalne wejście do wieży. Ulokowane było ono w ścianie północnej, w pobliżu północno – wschodniego narożnika budynku. W późniejszym okresie, zostało ono jednak zasłonięte przez wieżyczkę schodową.
Komnata z drugiego piętra Brims miała podobny układ do hallu. Jej niewielki kominek został jednak osadzony w centralnej części ściany wschodniej. Obecny, wykonany w całości z czerwonego piaskowca, wydaje się być późniejszym dodatkiem. Dwa z większych okien tego pomieszczenia zostały umieszczone w ścianach południowej i zachodniej. Z kolei, w ścianie wschodniej, w pobliżu południowo – wschodniego narożnika komnaty osadzone zostało okienko szczelinowe. W późniejszym okresie, w narożniku północno – wschodnim, zostało także przebite wejście do nowo wybudowanej wieżyczki schodowej.
Dodatkowe pomieszczenie mogło znajdować się ponadto na poddaszu wieży. Mogło być one wykorzystywane jako magazyn lub pełnić rolę sypialni służby. Podobnie, w jego północno – wschodnim narożniku zostało przebite przejście do wieżyczki schodowej. Ta, osadzona została na równobocznym planie, przy długości ścian wynoszących około 3.2 metrów. Tym samym, Brims przyjął wówczas kształt wieży mieszkalno – obronnej, ulokowanej na planie litery „L”.
Mieszkalna komnata, wieńcząca niegdyś szczyt wieżyczki schodowej, równocześnie mogła pełnić także funkcję stróżówki. Dodatkowo, na styku głównego bloku i wieżyczki schodowej, u samego szczytu ich ścian wschodnich, została osadzona niewielka, okrągła bartyzana. Wydaje się, że mogła ona stanowić pozycję obronną dla nowego (trzeciego z kolei) wejścia Brims, ulokowanego na pierwszym piętrze wieżyczki schodowej (od strony wschodniej). Kolejne wejście, widoczne w centralnej części wschodniej ściany głównego bloku, jest z pewnością późniejszym dodatkiem.
Otoczony kurtynowym murem dziedziniec Brims, położony jest od północnej strony wieży. W jego północno – zachodnim narożniku znajduje się także główna, ciekawie ozdobiona brama z łukowatym nadprożem. Z pewnością nie stanowiła ona jednak oryginalnego elementu zamku.
W obrębie dziedzińca tradycyjnie ulokowane zostały liczne budynki gospodarcze. W najciekawszym z nich, wybudowanym w oparciu o północną elewację głównego bloku i zachodnią elewację wieżyczki schodowej, mieściła się nowa kuchnia. Podczas budowy tego prostokątnego w planie (o wymiarach 4.8 na 3 metry) parterowego budynku, zostało zasłonięte oryginalne wejście do wieżyczki schodowej. Znajdowało się ono w jej parterowej części zachodniej ściany. Tym samym, wymusiło to budowę wspomnianego wyżej „trzeciego” wejścia. Zostało ono ulokowane na pierwszym piętrze wieżyczki schodowej, tym razem jednak od strony wschodniej. Z kolei, wejście do budynku kuchni zostało umieszczone w wschodniej części jego ściany północnej. Na prawo od niego (w kierunku zachodnim) osadzone zostało także jedyne okno w kuchni. Sporych rozmiarów palenisko zostało natomiast ulokowane w centrum ściany zachodniej. Kolejny budynek, tym razem gospodarczo – mieszkalny znajduje się na wschód od wieży. Jego zachodnią, wewnętrzną ścianę stanowi faktycznie dawny mur kurtynowy. Na tej podstawie, można bezpiecznie założyć, że budynek ten powstał w znacznie późniejszym okresie, najprawdopodobniej na przełomie XVIII i XIX wieku. Ulokowany został on na planie prostokąta o wymiarach 10.6 na 5.7 metrów. W jego parterowej części znajdowały się magazyny oraz najprawdopodobniej stajnia. Z kolei, na pierwszym piętrze mogły się mieścić dodatkowe pomieszczenia mieszkalne.
Kolejny budynek (o wymiarach 13.4 na 4.8 metrów), przylegający do północnego odcinka kurtynowego muru podobnie mógł pełnić funkcje gospodarczo – mieszkalne. W jego niewielkiej północno – wschodniej przybudówce została ponadto umieszczona latryna (2.9 na 2.1 metrów).

Historia Brims Castle

Budowniczym zamku Brims był najprawdopodobniej, zmarły około roku 1610, Henry Sinclair of Broubster and Brims. Jego ojciec, William Sinclair (zm. 1608), 2-gi laird Dunbeath, w latach 1562 i 1564, z rąk biskupa Orkney – Adama Bothwella (ok. 1527 – 1593), otrzymał potwierdzenie praw własności do ziem Dounreay, Broubster, Thura i innych. Tym samym, Henry Sinclair of Broubster mógł wejść w posiadanie posiadłości Brims dopiero po roku 1564. To z kolei oznacza, że i sam zamek Brims został wybudowany dopiero po tej dacie. Jednocześnie, zamek ten został już uwzględniony na mapie regionu Caithness, autorstwa słynnego szkockiego kartografa Timothy’ego Ponta (ok. 1565 – 1614), sporządzonej pomiędzy rokiem 1583 i 1596. Ten sam Pont, względem pobliskiego zamku Dounreay, zastosował nieokreślony symbol, co miało oznaczać, że ten wciąż znajdował się w stanie budowy. Ta, z pewnością ukończona już była w roku 1590, jako że właśnie w tym roku Dounreay został zaatakowany przez wojska sir George’a Sinclaira (1566 – 1643), 5-ego hrabiego Caithness. Jeśli zatem zamek Dourney, własność ojca Henry’ego Sinclaira, powstał na przełomie lat 1583 i 1590, to datę powstania, nieco starszego Brims Castle, określa się na lata 1564 – 1590.
Głównym powodem powstania Brims, jak i Dounreay, była najprawdopodobniej wyjątkowo agresywna postawa wspomnianego sir George’a, 5-ego hrabiego Caithness. W roku 1556 został on nominowany Justicar’em of North Scotland. Czyniło go to faktycznie zupełnie niezależnym egzekutorem prawa na podlegających mu północnych rubieżach Szkocji (w Caithness i Sutherland). W jego kompetencjach znalazły się zatem wszystkie kryminalne sprawy, z wyjątkiem jedynie oskarżeń o zdradę stanu. Co ciekawe jednak, Sinclair pełnioną funkcję wykorzystywał raczej do „tworzenia nowych konfliktów, zamiast wygaszania starych”, co ostatecznie zaowocowało przyznaniem mu przez okoliczną ludność niezbyt zaszczytnego tytułu „nikczemnego hrabiego George’a”.
Po bezpotomnej śmierci Henry’ego Sinclaira of Broubster, Brims przeszedł na własność jego młodszego brata – Richarda (zm. po 1625). On też najprawdopodobniej rozbudował oryginalną wieżę, dodając do niej wieżyczkę schodową. Jego syn – Alexander Sinclair of Brims poślubił Anne MacKay, wnuczkę sir Alexandra Gordona (ok. 1552 – 1594), 12-ego hrabiego Sutherland. Z kolei, ich syn – John Sinclair of Brims (zm. po 1660) w kwietniu 1650 roku dołączył do oddziałów sir Jamesa Grahama (1612 – 1650), 1-ego markiza Montrose. Następnie w towarzystwie Johna Mackaya of Dirlot (1622 – 1710) oraz Hugh MacKaya, 2-ego lairda Scourie został wysłany do Scrabster w celu rekrutacji żołnierzy z rojalistycznie nastawionego klanu MacKay. Oddział ten dołączył z powrotem do Montrose’a w Lairg, na krótko przed bitwą pod Carbisdale (27 kwietnia 1650 roku). Po przegranej, John Sinclair przez pewien czas uciekał w towarzystwie samego Montrose’a. Ich drogi musiały się jednak wkrótce rozłączyć. James Graham szukający następnie schronienia w zamku Ardvreck został podstępem uwięziony i wydany w ręce wojsk parlamentarnych. Ostatecznie, został on stracony w Edynburgu, dnia 21 maja 1650 roku. Tymczasem John Sinclair znalazł bezpieczne schronienie w Ribigill, Strathnaver. Tam też żył pod opieką Johna MacKaya (1612 – 1681), 2-ego Lorda Reay’a. W roku 1660 John sprzedał posiadłość Brims (wraz z zamkiem) dla Johna Sinclaira of Tannach. Ten, dzięki małżeństwu z Ann Goldman, córką bogatego kupca z Dundee, znacznie poprawił swój materialny status. Kiedy w roku 1665, sir George Sinclair (zm. 1676), 6-ty hrabia Caithness wybudował łukowatą, pięknie ozdobioną bramę wjazdową do swojej posiadłości w Thurso, podobną u siebie w Brims, choć oczywiście nie aż tak wyszukaną, zbudował też John Sinclair. Jakiś czas później, po swoim kuzynie, odziedziczył on również posiadłość Ulbster. Pozwoliło mu to, od tej pory, występować pod imieniem Johna Sinclair of Brims and Ulbster. Po jego śmierci, posiadłość Ulbster przypadła w udziale kolejnemu John’owi, czyli jego najstarszemu synowi. Brims z kolei przejął drugi syn – Patrick Sinclair of Brims.
W późniejszych latach Patrick nawiązał romans z swoją kuzynką, córką Jamesa Sinclaira of Uttersquoy. Kiedy pewnego dnia młoda kobieta zaginęła w dość tajemniczych okolicznościach, wśród okolicznej ludności rozeszła się plotka, że została ona zamordowana przez swojego kochanka. Jej ciało Patrick miał następnie ukryć w Brims Castle.
W roku 1726 sprzedał on Brims Castle dla sir Alexandra Sinclaira (1685 – 1765), 9-ego hrabiego Caithness. Nieco wcześniej (najprawdopodobniej na początku roku 1725), rezydencja hrabiego w Murkle (na wschód od Thurso) została zniszczona podczas ostrzału z działa. Za atak ten miał być odpowiedzialny znany pirat John Gow (ok. 1698 – stracony w Londynie, dnia 11 czerwca 1725 roku). Z pewnością sir Alexander traktował Brims jako jedynie tymczasową siedzibę. W momencie jej kupna bowiem, toczyły się już prace nad budową jego nowej, głównej rezydencji – Haimer Castle.
Po śmierci sir Alexandra Sinclaira (dnia 9-ego grudnia 1765 roku), tytuł 10-ego hrabiego Caithness przypadł jego kuzynowi Williamowi Sinclair of Rattar (1727 – 1779). Wszystkie jego dotychczasowe posiadłości, w tym Brims, przeszły jednak na własność rodu Sinclairs of Stevenson, przyszłych baronetów Murkle.
Rachunki podatkowe z roku 1751 wskazywały, że w tym czasie finansową odpowiedzialność za Brims Castle ponosiły, aż trzy osoby: George Sinclair of Ulbster (zm. 1776); John Sinclair (ok. 1685 – 1775), Lord Murkle oraz jego brat Francis Sinclair (ok. 1685 – 1762).
W raporcie Inwentaryzacji Starożytnych Zabytków (Inventory of Ancient Monuments) z roku 1910, podana jest informacja, że do budowy północnego skrzydła Brims Castle wykorzystano kamień pobrany z północnego odcinka oryginalnego kurtynowego muru. Według lokalnej tradycji w tych budynkach miały też zostać pochowane ciała marynarzy, które fale wyrzuciły niegdyś na brzeg w pobliżu Brims.
Z pewnością jedna z komnat wieży była wciąż wykorzystywana jako sypialnia w roku 1920. Cały zamek pozostał natomiast w użyciu do połowy lat 70-tych minionego stulecia. Dach wieży ostatecznie zawalił się niecałe dziesięć lat później. Jeszcze przez kilka następnych lat, jej sklepiona piwnica była jednak wykorzystywana, jako magazyn dla pobliskiej farmy. Obecnie, ze względu na bardzo zły stan budowli, dostęp do niej jest mocno ograniczony.

Według legendy ruiny zamku Brims są nawiedzone przez zjawę Białej Pani, rzekomo zamordowanej kochanki Patricka Sinclaira of Brims. Ten sam Patrick, podobno miał być także pierwowzorem tytułowej postaci „Manfreda” z poematu autorstwa słynnego Lorda Byrona (George Gordon Byron (1788 – 1824), 6-ty baron Byron).
Brims Castle bywa też czasami wymieniany jako jedno z miejsc, gdzie po klęsce tzw. II-ego powstania jakobickiego (1745 – 1746) miał się ukrywać jego przywódca, książę Charles Edward Stuart (1720 – 1788). Hipoteza ta wydaje się być jednak mało realna.