Stane Castle

  • Status: - *** - Własność prywatna. Dostęp o każdej rozsądnej porze
  • Typ: Wieża mieszkalno - obronna (Tower house)
  • Data: od XVI wieku
  • Położenie: około 1.6 kilometra (1 mili) na wschód od Irvine. Ayr, Renfrew & Lanark
  • Numer według map "Ordance Survey": NS 338399

Girdle Toll, Irvine, North Ayrshire KA11 1AF, Wielka Brytania

 

 

Stane Castle, niewielka wieża mieszkalno – obronna została wybudowana na początku XVI wieku przez Williama Montgomerie, trzeciego z kolei syna Hugh’a Montomerie, 1-ego hrabiego Eglinton (ur. ok. 1460 – zm. 1545).
Prostokątny w rzucie budynek posiada wymiary 9.4 na 7.3 metrów. Szerokość jego murów mierzy około 1.3 metra.
W roku 1750, ówczesny właściciel Stane – sir Alexander Montgomerie, 10-ty hrabia Eglinton (1723 – 1769) odbudował zniszczoną wieżę, przy okazji jednak drastycznie zmieniając jej ogólny wygląd. W górnych partiach każdej ze ścian dodał zatem po jednym dużym, ostrołukowym oknie o szerokości 1.3 metra. Z kolei poniżej nich, zostały ulokowane wykonane w tej samej formie i rozmiarze bleny (ślepe okna).
Oryginalnie wieża mieściła cztery piętra. Dodatkowe pomieszczenie mieszkalne lub magazyn mogło znajdować się także na poddaszu.
Ulokowana na parterze spiżarnia oryginalnie posiadała kolebkowe sklepienie. Kolejne piętra były już oddzielone od siebie drewnianymi stropami. Główne wejście do wieży znajdowało się na pierwszym piętrze ściany południowej, na wysokości około 2.4 metrów. Dostęp do tego poziomu oryginalnie prowadził poprzez drewniane, łatwe do usunięcia w przypadku zagrożenia, schody. Z kolei komunikację pomiędzy poszczególnymi piętrami zapewniały spiralne schody osadzone w północno – wschodnim rogu wieży. Wokół jej szczytu poprowadzony został także, wysunięty nieco poza lico głównego muru parapet z narożnymi, otwartymi wieżyczkami.
Zachowane oryginalne okna Stane, w odróżnieniu od dodanych przez sir Alexandra są raczej niewielkich rozmiarów. Na zachodniej elewacji wieży można także dostrzec herbowy hrabiów Eglinton. Co ciekawe jednak, jego podstawowe elementy: pierścienie (reprezentujące rodzinę Eglinton) oraz fleur-de-lis zostały tutaj błędnie umieszczone „do góry nogami”.
Obecnie niestety nie ma dostępu do wnętrza wieży. Fragmenty jego górnych partii można jednak podziwiać przez otwarte, górne okna.

 

 

 

Historia Stane Castle 

 

Pierwsza wzmianka o baronii Stanecastle pochodzi z roku 1363. Chociaż jej wcześniejsza historia nie jest zbyt dobrze znana, to przyjmuje się, że swoje początki mogła mieć jeszcze w czasach rzymskich. Występujący w jej nazwie wyraz „stane”, czyli „kamień” (angielski – „stone” lub nordycki „steinn”) może odnosić się do jakiejś kamiennej budowli wybudowanej przez stacjonujących  w latach 73 – 213 na terenach dzisiejszej Szkocji – Rzymian. Równie jednak dobrze, ta bliżej niezidentyfikowana budowla mogła powstać w późniejszych czasach.
W kolejnych latach – William Fraunces de le Stane ufundował kaplicę pod wezwaniem St Bridget (świętej Brygidy). Miała się ona znajdować na prawym brzegu rzeki Annwick Water, na mokradłach w pobliżu Stane.
Pierwszy zamek Stane został wybudowany około roku 1471 przez rodzinę Francis (potomków Williama Fraunces). W roku 1508 na podstawie kontraktu małżeńskiego pomiędzy Elizabeth Francis of Stane, córką Roberta Francis’a of Stane i William’em Montgomerie posiadłość Stane przeszła na własność rodu Montgomerys of Greenfield. William był też najbardziej prawdopodobnym budowniczym wieży Stane. Powstała ona około roku 1520. W roku 1570 wnuk Williama sprzedał ją swojemu kuzynowi – Hugh’owi Montgomerie, 3-emu hrabiemu Eglinton (po 1536 – 1585).
W roku 1750 poważnie już wówczas zrujnowany budynek w dość ekscentrycznym stylu odbudował sir Alexander Montgomerie, 10-ty hrabia Eglinton.
Z zachowanego dokumentu „The Toll Road Act” (podatku drogowego) z roku 1774 wynika, że w pobliżu zamku istniał wówczas ring przeznaczony do walk… kogutów.
W roku 1851 sir Archibald Montgomerie, 13-ty hrabia Eglinton, 1-szy hrabia Winton (1812 – 1861) na drodze wymiany pozyskał posiadłość Knadgerhill (w zamian za Bogside Flats), co pozwoliło mu na poprowadzenie nowej drogi, tzw. Long Drive z głównej siedziby rodu – Eglinton Castle do posiadłości Stanecastle.
W latach 1781 – 1782 w pobliżu wieży miał podobno często spacerować najsłynniejszy szkocki poeta – Robert Burns (1759 – 1796), mieszkający wówczas w pobliskim Irvine.
Stanecastle został też kilkakrotnie wspomniany w trzytomowym dziele „Ringan Gilhaize” (wyd. 1823), autorstwa miejscowego pisarza John’a Galt’a (1779 – 1839).
Współcześnie stowarzyszenie „The Montgomery Society of Scotland” planowało utworzenie w Stane Castle głównej siedziby i muzeum klanu Montgomery (Montgomerie). Plany te ostatnicznie nie zostały zrealizowane.
Chociaż wieża wciąż stanowi własność rodu hrabiów Eglinton, to w momencie, gdy nie było chętnych do jej odnowienia, niezbędne prace naprawcze przeprowadził lokalny urząd miasta.

 

 

Stane Castle można podziwiać (tylko z zewnątrz) o każdej rozsądnej porze. Dostęp jest możliwy od strony ulicy Stanecastle Road.

 

0 komentarzy:

Dodaj komentarz

Chcesz się przyłączyć do dyskusji?
Feel free to contribute!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *