Castle Lachlan

Położony na niewielkim, skalistym półwyspie nad fiordem Loch Fyne XV-wieczny Castle Lachlan jest twierdzą o niezwykłej w skali całego kraju konstrukcji. Z zewnątrz przypomina on typową wieżę mieszkalną o rozmiarach 21.5 metra na 16.5 przy wysokości 13 metrów. Zamek faktycznie jednak składa się z dwóch głównych skrzydeł mieszkalnych (w linii wschód – zachód) oddzielonych niewielkim, wewnętrznym dziedzińcem o rozmiarach 10.4 na 3.8 metra. Od strony północnej dziedziniec zamknięty jest kolejnym skrzydłem zawierającym niewielki pokój o rozmiarach 2.5 na 2.1 metra wraz z ulokowaną w nim studnią. Po jego prawej stronie znajduje się zamurowana obecnie klatka mieszcząca spiralne schody prowadzące niegdyś do wyższych partii zamku. Znajdowała się w niej także niewielka poterna (tylna brama) prowadząca (na wysokości studni) na zewnątrz budowli. Kolejne schody położone są tuż obok głównego wejścia do zamku. Wejście to (bronione dodatkowo solidną sztabą) ulokowane od południowej strony osłonięte jest dodatkowo cienkim murem tworzącym wąski korytarz. Na parterze zamku mieściły się kuchnia (w skrzydle zachodnim) oraz spiżarnie (po obu stronach dziedzińca). W ścianie zachodniej komnaty przyległej do kuchni (środkowej) znajduje się jedyny w zamku otwór strzelniczy. Izba ta posiada także niewielkie okienko skierowane w stronę dziedzińca. W grubości muru dzielącego piwnice wschodniego skrzydła wybudowane były oryginalnie proste schody prowadzące, aż na pierwsze piętro budowli. Obecnie są one jednak całkowicie zamurowane. Obydwie komnaty ulokowane w tej części zamku posiadały dodatkowo okienka skierowane w stronę dziedzińca. Wszystkie pokoje tego poziomu posiadają kamienne, kolebkowe sklepienia o wysokości 2.4 metra w części zachodniej (3 komnaty) i 4.2 metra w części wschodniej (2 komnaty). Główny hall zamku znajdował się na pierwszym piętrze zachodniego skrzydła i posiadał rozmiary 12.1 na 6 metrów. Salę rozświetlały trzy okna, z czego jedyne skierowane na zewnątrz zachodnie okno posiada mniejsze wymiary od pozostałych dwóch skierowanych w stronę dziedzińca. Górne części tych okien zasłonięte były najprawdopodobniej jakiegoś rodzaju żaluzjami. Szyba w dolnej części oparta była natomiast wprost na kamiennym parapecie. Kominek w tej sali ulokowany był w ścianie wschodniej. Prywatne komnaty lorda i jego rodziny znajdowały się powyżej hallu oraz na dwóch górnych piętrach skrzydła wschodniego. Pierwsze piętro skrzydła wschodniego podzielone zostało na dwa pokoje, z których każdy posiadał własną garderobę zbudowaną w grubości muru. Rząd kamiennych wsporników widocznych od wewnątrz (z dziedzińca) na wysokości pierwszego i drugiego piętra wschodniego skrzydła wskazują, że oryginalnie musiała być oparta na nich zewnętrzna, drewniana galeria łącząca obydwa piętra. Podobne wsporniki znajdujące się na ścianie północnej łączyły podobnym przejściem położony w zachodnim skrzydle wielki hall ze schodami prowadzącymi do skrzydła wschodniego. Szczyt zamkowych murów zwieńczony był blankami i chodnikiem obronnym. W jego północno – wschodnim rogu (obecnie zawalonym) znajdowała się także niewielka bartyzana wysunięta poza lico głównego muru. Kolejna wieżyczka, pełniąca zapewne rolę stróżówki znajdowała się na południowo – zachodnim rogu szczytu zamku. Twierdza nie jest jednolitą budowlą i była modernizowana przez następne stulecia, aż do roku około 1746.

Historia Lachlan Castle

Castle Lachlan był główną siedzibą klanu MacLachlan do końca XVIII wieku. Zachowany statut z roku 1314 wspomina o wcześniejszym zamku klanu, możliwe jednak że ulokowany był on raczej na którejś z wysp fiordu Loch Fyne. MacLachlanowie wzięli udział w powstaniu jakobickim z roku 1745. W tym właśnie roku zamek został zajęty przez oddziały Argyll Militia, co w dużym stopniu przyczyniło się do dewastacji jego wnętrza. Po bitwie pod Culloden (16 kwietnia 1746) w której zginął 17-sty Naczelnik Klanu – Lachlan MacLachlan, rząd hanowerski wysłał okręt wojenny celem całkowitego zniszczenia warowni. Zniszczenia nie okazały się jednak zbyt wielkie i część zamku była wciąż zamieszkiwana, aż do roku 1790. Wraz z ukończeniem budowy nowej siedziby rodu, także zwanego Castle Lachlan, „stary” zamek został ostatecznie opuszczony.

Według miejscowych legend ruiny zamku zamieszkuje chochlik lub krasnoludek.

Historia klanu MacLachlan

MacLachlan’owie zwani także Klanem Lachlan za protoplastę rodu uważają żyjącego w XIII wieku w rejonie Loch Fyne – Lachlana Mor’a. Według tradycji sam Lachlan Mor kontrolujący wówczas posiadłości Stratlachlan, Lachlan Castle i Lachlan Bay wywodził się od irlandzkiego księcia Anrothana O’Neill, syna Aodh’a O’Neila, który w XI wieku opuścił własny kraj przenosząc się półwysep Kintyre w Szkocji. Anrothan z kolei, miał się wywodzić od Niall Noigíallach’a, Wielkiego Króla Irlandii żyjącego od połowy IV do początków V wieku. W rejonie Argyll MacLachlanowie nie są jedynym klanem uznającym Anrothana za swojego przodka. Obok nich podobne pretensje zgłaszają także rody: Lamont, MacEwan of Otter, MacNeill of Barra oraz MacSween. Według tradycji członkowie klanu MacLachlan czynnie wspierali Somerleda (Somairle mac Gille Brigte, zm. 1164), władcę Lorne (dzisiaj część okręgu Argyll & Dunbarton) i wysp m.in. Mull, Lismore, Jura, Tiree, Coll w jego walkach z szkocką koroną. Około roku 1222 córka Suibhne Ruadh, zwanego Czerwonowłosym Sweenem poślubiła jednego z MacLachlanów w posagu wnosząc ziemie Glasrie, niedaleko Dunadd. Kolejna wzmianka pochodzi z lat panowania króla Johna Balliola (ok. 1249 – 1314). W roku 1292 ziemie 4-ego Wodza klanu Gillespie (lub Gillescop’a) MacLachlan (zm. 1233) wraz z posiadłościami innych 11 lokalnych baronów stanowiły podstawę nowo utworzonego dystryktu sądowego na obszarze Argyll, tzw. sheriffdom. Z tego samego roku pochodzi dokument potwierdzający nadanie mu ziemi w Ergadia (Argyll) przez króla Balliola. Po wstąpieniu na tron Roberta Bruce’a (1272 – 1329) klan MacLachlan lojalnie wspierał nowego władcę. W roku 1309 Gillespie MacLachlan został wymieniony przy okazji sesji parlamentu w St.Andrews. W tym okresie Robert Bruce bywał także jego częstym gościem, polując na ziemiach należących do MacLachlanów. W latach pomiędzy 1306 a 1322 otrzymał także z rąk króla ziemie na obszarze Strathlachlan. W roku 1309 Gillespie był wśród 16-tu szkockich możnych podpisujących list do króla Francji – Filipa IV Pięknego (1268 – 1314). Sprawa dotyczyła odmowy udziału w krucjacie planowanej przez Filipa IV z uwagi na toczące się właśnie w Szkocji walki z Anglikami. W roku 1314 Gillespie przekazał 40 szylingów na rzecz klasztoru Dominikanów z Glasgow. Była to kwota renty z jego ziem Killbridge, leżących niedaleko Castle Lachlan. Dzięki temu MacLachlanowie otrzymali prawo dodania do swojego herbu wizerunek dłoni świętego Kolumby trzymającą krzyż. Gillespie MacLachlan zmarł w roku 1233 i został zastąpiony na stanowisku Wodza Klanu przez swojego brata Patricka. On sam, z kolei, został zastąpiony przez swojego syna Lachlana. W roku 1410 Ian MacLachlan, Lord Strathlachlan został wymieniony w dokumencie klanu Lamont. W roku 1456 syn Ian’a Donald de Ardchalan (czyli z Castle Lachlan) przekazał 6 szylingów na rzecz klasztoru dominikanów z Glasgow 6 szylingów z tej samej posiadłości Killbridge, co jego przodek Gillespie. Kolejny z rodu Ian MacLachlan of Strathlachlan (zm.ok. 1509) w roku 1487 poświadczył sojusz pomiędzy Dougallem Stewartem of Appin (przed 1430 – 1497), a Colinem Campbellem, 1-ym hrabią Argyll (ok. 1433 – 1493). W roku 1493, (nieobsadzona od roku 1432) Baronia of Otter została nadana klanu Campbell przez króla Jamesa IV (1473 – 1513). Tym samym Campbellowie stali się klanem zwierzchnim nad MacLachlanami. Następca Ian’a – jego syn Gillespie (występuje także jako Archibald) poślubił córkę Ian’a Lamonta of Inveryne, Naczelnika klanu Lamont. Następcą Ian’a został jego syn Lachlan (zm.1557/ 1559), XI-ty Naczelnik Klanu. Wkrótce później Lachlan siłą wyrzucił Archibalda Lamonta of Stroiog z jego własnej posiadłości. W związku z tym został wezwany przed oblicze Privy Council (najwyższe ciało doradcze króla), gdzie odrzucono jego pretensje do zrabowanych ziem. Stroiog wróciło tym samym do Archibalda Lamonta. W roku 1536 Lachlan jako bliski przyjaciel Archibalda Campbella, 5-tego hrabiego Argyll (ok. 1532 – 1573) był honorowym gościem na przyjęciu zorganizowanym przez hrabiego. Imię syna i następcy Lachlana, Archibalda figurowało (jako „M’Lauchlane”) w dokumencie z roku 1587 wymieniającym posiadaczy ziemskich z rejonów Highland i Wysp, którzy dopuścili się łamania praw miejscowej ludności. Archibald, XII-ty Wódz Klanu jako pierwszy z rodu zaczął używać szlacheckiego zwrotu „of that Ilk” (czyli „z tego rodu”). W roku 1574 otrzymał królewskie potwierdzenie do własności ziem Cowal i Glasrie dla niego i wszystkich jego męskich potomków noszących nazwisko MacLachlan. Archibald Lachlan of that Ilk nie doczekał się męskiego następcy, wobec czego nowym Naczelnikiem Klanu został jego siostrzeniec Lachlan Og (Laichlane oig Macklauchlane). Wkrótce po objęciu przywództwa klanu Lachlan został zmuszony do przekazania części rodowych ziem wodzowi klanu Lamonts. Była to rekompensata za zabójstwo Roberta Lamonta of Silvercrags przez członka klanu MacLachlan – Lachlana MacLachlana of Dunnamuch. W roku 1592 Lachlan otrzymał z rąk króla Jamesa VI (1566 – 1625) prawa do probostwa Kirk of Kilmory, ziemie Stratlachlan wraz z innymi posiadłościami położonymi na zachód od Loch Fyne. Dokument ten został ratyfikowany specjalną ustawą parlamentu w roku 1633, już za panowania króla Charlesa I (1600 – 1649). W roku 1602 członkowie klanu MacLachlan, wraz z klanami MacGregors, MacEwens i MacNeills, pod dowództwem Archibalda Campbella, 7-ego hrabiego Argyll (ok. 1575 – 1638) wzięli udział w rajdzie na ziemie należące do klanu Colquhons of Luss. Kulminacją tej wyprawy była bitwa pod Glen Fruin (7 lutego 1603 r.), w której oddział klanu MacGregors doszczętnie zniszczył wojska Colquhons’ów. W roku 1615 Lachlan Og wspomagał kampanię 7-ego hrabiego Argyll przeciwko rebelii wznieconej przez sir Jamesa MacDonaldsa of Islay. W roku 1644 w trakcie Szkockiej Wojny Domowej (1644 – 1651) MacLachlanowie wraz z klanami Lamonts, MacNeills i Macdougall przyłączyli się do wiernych królowi Charlesowi I wojsk dowodzonych przez Alasdaira Mac Colla MacDonald (Alasdair Mac Cholla Ghasda lub Colkitto, ok. 1610 – 1647) i wspólnie dokonali licznych grabieży na ziemiach zwolenników Narodowego Konwenantu – Campbellów. W roku 1645 MacLachlanowie pod dowództwem Jamesa Grahama, 1-ego markiza Montrose (1612 – 1650) wzięli udział w zwycięskiej bitwie pod Alford w Aberdeenshire przeciwko armii Kowenanterów (szkockich prezbiterian). XIV-ty Wódz Klanu Lachlan w kampanii tej służył w randze pułkownika. W następnym roku (1646) kilkunastu członków rodu wzięło udział u boku Campbellów w masakrze klanu Lamont. Według naocznego świadka szeryfa MacPhaila w bezlitosnej rzezi Lamontów, w tym wielu kobiet i dzieci wziął udział między innymi Colin MacLachlan. W roku 1680 ziemie następcy Lachlana, Archibalda MacLachlana, XV-ego Wodza Klanu zostały włączone do nowo utworzonej przez króla Charlesa II (1630 – 1685) baronii. Tym samym od tego momentu kolejni Wodzowie Klanu tytułowali się także Baroniami Strathlachlan. Kolejni MacLachlanowie byli lojalnymi jakobitami. W roku 1689 brali udział w zwycięskiej bitwie pod Killiecrankie (27 lipca 1689 r.). W bitwie tej zginął dowodzący oddziałami jakobickimi John Graham of Claverhouse, 1-szy wicehrabia Dundee (1648 – 1689). W roku 1715 XVI-ty Naczelnik Klanu Lachlan MacLachlan (zm.1720) podpisał dokument witający „Starego Pretendenta” – Jamesa Francisa Edwarda Stuarta, Księcia Walii (1688 – 1766), pełnoprawnego następcę króla Jamesa II & VII (1633 – 1701) na „jego szkockiej ziemi”. Lachlan w stopniu pułkownika brał udział w nierozstrzygniętej bitwie pod Sheriffmuir 13 listopada 1715 roku. Po upadku powstania, przez następnych 5 lat Lachlan MacLachlan był ścigany przez sir Jamesa Campbella of Ardkinglas (ok.1666 – 1752) i w końcu zastrzelony przez niego w roku 1720. Podczas kolejnego powstania jakobickiego w roku 1745 klan MacLachlan, w głównej mierze dzięki wsparciu Kennetha MacLachlana of Keilaneuchanich (Glarsie niedaleko Dunadd) wystawił ponad stu osobowy oddział górali podczas powitania księcia Charlesa Edwarda Stuarta, („Pięknego Księcia Charliego”), „Młodszego Pretendenta” (1720 – 1788) w Holyrood w Edynburgu. W tym samym roku oddział Milicji Argyll’a zajął główną siedzibę rodu – zamek Lachlan. Wypędzeni członkowie rodu znaleźli następnie schronienie u klanu Stewarts of Appin. W roku 1746 XVII-ty Naczelnik Klanu, Lachlan MacLachlan (zm. 1746) został wysłany na czele kilkuosobowego zwiadu do miasta Perth, celem zbadania możliwości przedostania się armii jakobickiej w okolice Carlise. Pod koniec powstania Lachlan został także mianowany Komisarzem Armii. Podczas bitwy pod Culloden – 16 kwietnia 1746 roku Lachlan w randze pułkownika, dowodził jakobickim regimentem składającym się z 115 członków klanu MacLachlan (ta niezbyt imponująca liczba wynikała z faktu, że ziemie MacLachlanów były szczelnie otoczone przez wojska Campbellów) i 182 członków klanu MacLeans of Mull (Naczelnik MacLeans’ów nie przybył na miejsce bitwy) oraz kilkoma żołnierzami z klanów Mackintosh i Chattan. Wojenny okrzyk użyty przez MacLachlanów podczas tej bitwy „Życie lub Śmierć” stał się od tego momentu rodowym zawołaniem wojennym. W początkowej fazie bitwy wojskom MacLachlanów udało się złamać linie wojsk hanowerskich w punkcie bronionym przez Barrell’s Regiment. Wraz jednak z naporem przeważających sił wroga zostali wkrótce wypchnięci na swoją poprzednią pozycję. Tylko kilku członków klanu przeżyło tą bitwę. Lachlan MacLachlan zginął podczas konnej szarży, zabity przez kulę armatnią. Jego ciało znaleziono po bitwie, aż za liniami wojsk nieprzyjacielskich. Po Culloden rząd hanowerski wysłał okręt wojenny celem zniszczenia zamku Lachlan. Herb i barwy MacLachlanów, rozkazem księcia Cumberlanda, Williama Augustusa (1721 – 1765), zwanego w Szkocji – „Rzeźnikiem Cumberlandem” zostały publicznie spalone w Edynburgu. Tytuły MacLeansów zostały zniesione, a ziemie skonfiskowane. Wkrótce jednak, w związku ze śmiercią „głównego winowajcy w bitwie” czyli Lachlana MacLachlana, jego syn Robert otrzymał warunkowe wsparcie Archibalda Campbella, 3-go księcia Argyll (1682 – 1761). 18 listopada 1749 roku czternastoletni Robert MacLachlan of that Ilk, XVIII-ty Wódz Klanu dzięki wydatnemu wsparciu księcia Argyll otrzymał zwrot rodzinnych ziem. Decyzja ta została odebrana zdecydowanie wrogo przez okolicznych możnych biorących udział w powstaniu 1745 roku po stronie rządowej. W roku 1790 wraz z tzw. „białą zarazą”, czyli przymusowym wysiedlaniem ludności i zakładaniem na ich ziemiach pastwisk pod hodowlę owiec, XIX-ty Wódz Klanu Donald MacLachlan wybudował dla przesiedleńców wioskę Ballure (lub Newton) tak, by po zmianie kwalifikacji na rybaków lub farmerów mogli pozostać w rodzinnych okolicach. W roku 1794 Donald podjął decyzję o budowie nowego zamku Lachlan (w stylu królowej Anny (1665 – 1714), lata panowania 1702 – 1714). W roku 1806 został ponadto mianowany pełniącym obowiązki Szeryfa rejonu Argyll. W roku 1817 całość ziem MacLachlanów w rejonie Argyll oszacowano na 12 tysięcy akrów (prawie 5 tysięcy hektarów). W roku 1910 John MacLachlan of MacLachlan, XXIII-ci Naczelnik Klanu (zm.1942) służył w Honorowej Kompanii Łuczników, Suwerennej Straży Szkocji. Podczas I Wojny Światowej (1914 – 1918) dowodził także w 1st Battalion of the Argyll Volunteers (1-szy Ochotniczy Batalion Argyll). Po śmierci Johna w roku 1942 nowym Naczelnikiem Klanu została jego 24-letnia córka Marjorie MacLachlan of MacLachlan. W roku 1939 Marjorie wraz ze swoim oddziałem brała udział w walkach we Francji. W roku 1979 założyła Stowarzyszenie Klanu MacLachlan. Marjorie zmarła w roku 1996. Nowym Naczelnikiem Klanu został jej najstarszy syn Euan John Rome MacLachlan of MacLachlan, Baron Strathlachlan. Euan wraz z rodziną wciąż mieszka w „nowym” zamku Lachlan.