Greenan Castle

  • Status: - *** - Ruiny. Własność prywatna
  • Typ: Wieża mieszkalno - obronna (Tower house)
  • Data: od XVI wieku
  • Położenie: około 3.2 kilometrów (2 mil) na południowy - zachód od Ayr. Ayr, Renfrew & Lanark
  • Numer według map "Ordance Survey": NS 312193

Ayr, South Ayrshire KA7 4HX, Wielka Brytania

 

 

 

 

Greenan Castle, jeden z najpiękniej położonych zamków w Szkocji, został wybudowany pod koniec XVI wieku.
Jego główny budynek, czyli masywna wieża mieszkalno – obronna została ulokowana na planie prostokąta o wymiarach 10.6 na 8.5 metrów. Jedyne wejście do niej prowadzi z poziomu dziedzińca od strony północno – wschodniej.
Na parterze tego budynku znajduje się obszerna piwnica z kolebkowym sklepieniem. Wyposażona została ona w jedynie dwa szczelinowe okienka, skierowane w stronę północno – zachodnią oraz niewielką niszę osadzoną w ścianie południowo – zachodniej. Brak jest w niej za to paleniska. Tym samym można założyć, że pełniła ona jedynie rolę spiżarni podczas, gdy kuchnia musiała znajdować się w jednym z zewnętrznych budynków.
Dostęp do górnych partii wieży był możliwy jedynie poprzez spiralne schody umieszczone w północnym narożniku budynku. Obecnie są one jednak prawie całkowicie zniszczone.
Na poziomie pierwszego piętra mieścił się hall, najbardziej reprezentacyjna komnata zamku, o wymiarach 7.6 na 6 metrów. Posiada ona pięć, dość sporych rozmiarów okien. Dwa z nich, skierowane w stronę południowo – wschodnią flankują jednocześnie duży kominek. Kolejne okna osadzone są w ścianach: północno – zachodniej, południowo – wschodniej i największe z nich, być może służące niegdyś jako dodatkowe wejście w ścianie północno – wschodniej. Komnata ta dodatkowo wyposażona jest w cztery półki ścienne. Dwie z nich osadzone są w ścianie północno – zachodniej. Kolejne dwie znajdują się natomiast w pobliżu wschodniego narożnika hallu.
Układ komnaty na drugim piętrze jest podobny do hallu. Także ona posiadała dwa, duże okna skierowane w stronę lądu (czyli południowo – wschodnią). Jedno z nich, położone bliżej wschodniego narożnika budynku jest już jednak całkowicie zamurowane. Kolejne dwa okna mogły być umieszczone także w ścianie północno – zachodniej oraz jedno w ścianie północno – wschodniej. Niestety te fragmenty zamkowych murów nie przetrwały do współczesnych czasów. Jedyny kominek tej komnaty, podobnie jak miało to miejsce w przypadku hallu, znajduje się w ścianie południowo – zachodniej. Osadzony jest on jednak bliżej południowego narożnika komnaty.
Układ następnego piętra, z uwagi na znaczny stopień jego zniszczenia jest dość trudny do ustalenia. Nie jest wykluczone, że mogły się na nim mieścić, aż dwie komnaty mieszkalne. Identycznie jak miało to miejsce w przypadku dolnych kondygnacji, piętro to posiada dwa okna skierowane w stronę południowo – wschodnią. Niewielki kominek także jest osadzony w ścianie południowo – zachodniej (bliżej środka ściany). Z poziomu tego piętra możliwy był ponadto dostęp do wszystkich czterech narożnych bartyzan. Tradycyjnie przykryte stożkowatymi daszkami posiadały po jednym, niewielkim okienku oraz parze okrągłych ambrazur. Dodatkowe pomieszczenia mieszkalne mogły się znajdować także, na przykrytym dwuspadowym dachem, strychu.
W obrębie otoczonego niegdyś kurtynowym murem (o szerokości około 0.6 metra) dziedzińca znajdowały się także przynajmniej dwa budynki gospodarczo – mieszkalne. Niewielki fragment jednego z tych budynków, najprawdopodobniej dwupiętrowego zewnętrznego hallu i jednocześnie kuchni przylega do południowego narożnika wieży.
Dodatkową ochronę zamku stanowiły dwie linie suchych fos. Znacznie potężniejsza, zewnętrzna fosa posiada około 28 metrów długości i 3 metrów głębokości. Wewnętrzna, oryginalnie posiadała około 13.7 metrów długości i także 3 metrów głębokości.
Pomiędzy nimi znajdowało się, otoczone drewnianą palisadą, podzamcze o wymiarach 70 na 26 metrów. Oferowało ono schronienie dla nawet stu osób. W jego obrębie mogły się znajdować kolejne budynki gospodarcze: piekarnia, browar czy kuźnia.

 

 

 
Historia Greenan Castle

 

 

Pierwsza wzmianka o posiadłości Greenan pochodzi z lat 90-tych XII wieku, kiedy to w miejscu późniejszego podzamcza wznosiła się warownia sir Rogera de Scalebroc. Dzięki przeprowadzonym w tym miejscu w roku 1980 badaniom archeologicznym udało się ustalić, że była to dość prymitywna struktura typu: motte and bailey (czyli gródek stożkowaty).
W późniejszym okresie ziemie Greenan stanowiły własność sir Johna of Islay, hrabiego Ross (ur. 1434 – zm. 1503). W związku z buntem jaki podniósł przeciwko królowi Jamesowi III (1451 – 1488) posiadłość ta została jednak skonfiskowana i włączona do dóbr koronnych. Następnie, w roku 1493, król James IV (1473 – 1513) przekazał ją sir Williamowi Douglas (1471 – 1513), synowi Archibalda Douglasa (1449 – 1513), 5-ego hrabiego Angus . Po jego śmierci na polach Flodden (dnia 9 września 1513, w tej bitwie z Anglikami zginęła większość szkockich możnych wraz z samym królem Jamesem IV) posiadłość przeszła na własność rodu Davidson.

Pierwsza wzmianka o wieży Greenan pochodzi z roku 1576. Parę lat później, w roku 1588, ziemie te przeszły na własność Johna Kennedy of Baltersan (zm. 1609) i jego trzeciej żony Florence MacDowell. Ich inicjały wraz z datą, czyli „JK 1603 FM” zdobiły niegdyś nadproże głównego wejścia. Wspomniana data wskazuje jednak raczej na moment przebudowy dawnej fortalicji Davidsonów, niż na budowę całkowicie nowego zamku przez Kennedych.
Rankiem dnia 12 maja 1602 z Greenan, z zamiarem dotarcia do Edynburga wyruszył kuzyn Johna – sir Thomas Kennedy of Culzean (1543/1558 – 1602, syn Gilberta Kennedy’ego (1515 – 1558), 3-ego hrabiego Cassillis oraz jego sługa Lancelot Kennedy (zm. 1602). Jednak po ujechaniu zaledwie paru mil, w lesie St Leonards zostali oni napadnięci przez Thomasa Kennedy of Drummurchie, Thomasa Kennedy – brata lairda Bargany, Waltera Muira of Cloncaird, Thomasa M’Alexandra, Thomasa Wallace’a, Williama Irrwinga oraz chłopca Gilberta Ramsaya. Sir Thomas Kennedy of Culzean został wówczas brutalnie zamordowany. Czyn ten był kolejnym krwawym epizodem konfliktu pomiędzy spokrewnionymi rodami Kennedy of Bargany i Kennedy of Culzean (noszącymi tytuł hrabiów Cassillis). Jednocześnie miała to być zemsta za morderstwo sir Gilberta Kennedy (1576 – 1601), młodego lairda Bargany and Ardstinchar, którego w roku 1601 (11 grudnia) dopuścił się się sir John Kennedy, 5-ty hrabia Cassillis (1575 – 1615). Parę lat później, w roku 1611 za udział w zabójstwie sir Thomasa zostali ścięci John Muir of Auchindrain i jego syn James.
Wydarzenie to zainspirowało słynnego szkockiego pisarza sir Waltera Scotta (1771 – 1832) do napisania krótkiej sztuki pod tytułem „Tragedia w Ayrshire” („Auchendrane, or the Ayrshire Tragedy”).

 

 
Zamek można podziwiać (tylko z zewnątrz) o każdej rozsądnej porze. Z uwagi na bardzo strome klify należy jednak zachować wyjątkowo wzmożoną uwagę.

 

0 komentarzy:

Dodaj komentarz

Chcesz się przyłączyć do dyskusji?
Feel free to contribute!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *